來自梵語巴利語的“遺產” 泰語中的“薩瑪”和“順替”複合

推薦人：來源: 閱讀: 1.64W 次大中小

大家都知道，泰語在形成和發展的過程中和梵語巴利語這兩種古老的語言有着千絲萬縷的聯繫，不僅很多日常生活中常用的泰語詞都是來源於梵語和巴利語的，泰語中很多構詞的方法也都是從梵語和巴利語中借來的，比如今天要介紹的“薩瑪複合”和“順替複合”，都是泰語中非常重要的構詞方法。大家千萬不要覺得難，相信看完今天的講解，你就會恍然大悟啦！

（圖源 IG：goyyog）

คำสมาส คืออะไร?
薩瑪複合詞是什麼？

การสร้างคำสมาสเกิดจากการนำคำสองคำขึ้นไป มารวมหรือผสมเข้าด้วยกัน โดยคำเหล่านั้นต้องมีรากศัพท์เดิมจากภาษาบาลี สันสกฤตเท่านั้น ลักษณะของคำสมาส มี 4 ข้อหลักๆ ดังนี้
薩瑪複合詞是將兩個詞聚合或混合在一起，這兩個詞都必須只能是來源於梵語巴利語的詞彙，薩瑪複合詞主要有下面四種特點：

1. คำที่มาจากภาษาบาลี-สันสกฤตเท่านั้น คำที่มาจากภาษาอื่นๆ นำมาประสมกันไม่นับเป็นคำสมาส ตัวอย่างคำสมาส
1. 只能是來自於梵語和巴利語中的詞彙，來自其他語言的詞彙複合之後不視爲薩瑪複合詞，薩瑪複合詞舉例：

บาลี+บาลี ได้แก่ อัคคีภัย วาตภัย โจรภัย อริยสัจ ขัตติยมานะ อัจฉริยบุคคล
巴利語+巴利語例如：อัคคี+ภัย=อัคคีภัย（火災）วาต+ภัย=วา ตภัย（風暴）โจร+ภัย=โจรภัย（搶劫）ขัตติย+มานะ=ขัตติยมานะ（王室血統）อัจฉริย+บุคคล=อัจฉริยบุคคล（天才）

สันสกฤต+สันสกฤต ได้แก่ แพทยศาสตร์ วีรบุรุษ วีรสตรี สังคมวิทยา ศิลปกรรม
梵語+梵語例如：แพทย์+ศาสตร์=แพทยศาสตร์（醫學）วีร+บุ รุษ=วีรบุรุษ （英雄）วีร+สตรี=วีรสตรี（女英雄）สังคม+วิทยา=สังคมวิทยา（社會科學）ศิล+ปกรรม=ศิลปกรรม（藝術作品）

บาลี+สันสกฤต ได้แก่ หัตถศึกษา นาฎศิลป์ สัจธรรม สามัญศึกษา
巴利語+梵語例如：หัตถ+ศึกษา=หัตถศึกษา（手工藝） นาฎ+ศิลป์=นา ฎศิลป์（舞蹈藝術）สัจ+ธรรม=สัจธรรม（真理）สามัญ+ศึกษา=สามัญศึกษา（一般教育）

2. คำที่รวมกันแล้วไม่เปลี่ยนแปลงรูปคำแต่อย่างใด มีการออกเสียง อะ อิ อุ เช่น
2. 複合之後詞形不發生任何變化，會插入 /a//i//u/等音

วัฒน+ธรรม = วัฒนธรรม（文化）
วัฒน/wat4 tha4 na4/+ธรรม /tham1/= วัฒนธ รรม/wat4 tha4 na2 tham1/

สาร+คดี = สารคดี（紀錄）
สาร/saa5 ra4/+คดี/kha4 dii1/ = สารคดี/saa5 ra3 kha4 dii1/

พิพิธ+ภัณฑ์ = พิพิธภัณฑ์（博物館）
พิพิธ/phi4 phit4 tha4/+ภัณฑ์ = พิพิธภัณฑ์/phi4 phit4 tha4 phan1/

เสรี+ภาพ = เสรีภาพ（自由）
เสรี/see4 rii1/+ภาพ/phaap3/ = เสรีภาพ/see5 rii1 phaap3/

สังฆ+นายก = สังฆนายก（僧侶委員會主席）
สังฆ/sang5 kha4/+นายก/naa1 yok4/ = สังฆนายก/sang5 kha4 naa1 yok4/

（圖源 IG：bellacampen）

3. คำสมาสเมื่อออกเสียงต้องต่อเนื่องกัน เช่น
3. 薩瑪複合詞發音是連續的，比如

ภูมิศาสตร์ อ่านว่า พู-มิ-สาด
ภูมิศาสตร์讀作/phuu1 mi4 saat2/

เกียรติประวัติ อ่านว่า เกียด-ติ-ประ-หวัด
เกียรติประวัติ讀作/kiat2 ti2 pra2 wat2/

เศรษฐการ อ่านว่า เสด-ถะ-กาน
เศรษฐการ讀作/seet2 tha2 kaan1/

รัฐมนตรี อ่านว่า รัด-ถะ-มน-ตรี
รัฐมนตรี讀作/rat4 tha2 mon1 trii1/

4. คำที่นำมาสมาสกันแล้ว ความหมายหลักอยู่ที่คำหลัง ส่วนความรองจะอยู่ข้างหน้า เช่น
4. 經過薩瑪複合的詞，複合詞的含義偏重後一個詞，第一個詞的詞義較輕，比如

ยุทธ (รบ) + ภูมิ (แผ่นดิน สนาม) = ยุทธภูมิ (สนามรบ)
ยุทธ（打鬥）+ภูมิ（大地、場地）=ยุทธภูมิ（戰場）

หัตถ (มือ) + กรรม (การงาน) = หัตถกรรม (งานฝีมือ)
หัตถ（手）+กรรม（工作）=หัต ถกรรม（手工藝）

คุรุ (ครู) + ศาสตร์ (วิชา) = คุรุศาสตร์ (วิชาครู)
คุรุ（老師）+ศาสตร์（學科）= คุรุศาสตร์（教育學）

สุนทร (งาม ไพเราะ) + พจน์ (คำกล่าว)= สุนทรพจน์ (คำกล่าวที่ไพเราะ)
สุนทร（好看、好聽）+พจน์（話語）=สุนทรพจน์（演講）

（圖源 IG：khemanito）

คำสนธิ คืออะไร?
順替複合詞是什麼？

หมายถึง การเชื่อมคำที่มาจากภาษาบาลี-สันสกฤต โดยนอกจากเชื่อมคำสองคำด้วยกันแล้ว ยังมีความกลมกลืนของเสียง ซึ่งสนธิมีด้วยกัน 3 ชนิด คือ สนธิสระ (สระสนธิ), สนธิพยัญชนะ (พยัญชนะสนธิ) และสนธินิคหิต (นิคหิตสนธิ)
意思是，連接來自梵語和巴利語中的詞彙，除了將兩個詞複合在一起之外，還發生了發音上的聯繫，共分爲三類：元音順替複合、輔音順替複合和/ng、m/韻尾符號順替複合等。

1. สระสนธิ คือ การกลมกลืนคำด้วยเสียงสระ เช่น
1. 元音順替：是發生在元音上的發音融合，例如

วิทย+อาลัย = วิทยาลัย（學院）
วิทย/wit4/+อา ลัย/？aa1 lai1/=วิทยาลัย/wit4 tha4 yaa1 lai1/

พุทธ+อานุภาพ = พุทธานุภาพ（佛威）
พุทธ/phut4/+อานุภาพ/？aa1 nu4 phaap3/=พุทธานุภาพ/phut4 thaa1 nu4 phaap3/

มหา+อรรณพ = มหรรณพ（海洋）
มหา/ma4 haa5/+อรรณพ/？an1 nop4/=มหรรณพ/ma4 han4 nop4/

นาค+อินทร์ = นาคินทร์（象王、龍王）
นาค/naak3/+อินทร์/？in1/=นาคินทร์/naa1 khin1/

มัคค+อุเทศก์ = มัคคุเทศก์（導遊）
มัคค/mak4/+อุเทศก์/？u2 theet3/=มัคคุเทศก์/mak4 khu4 theet3/

พุทธ+โอวาท = พุทโธวาท（佛諭）
พุทธ/phut4/+โอวาท /？oo1 waat3/=พุทโ ธวาท /phut4 thoo1 waat3/

ธนู+อาคม = ธันวาคม（十二月）
ธนู/tha4 nuu1/+อาคม/？aa1 khom1/=ธันวา คม/than2 waa1 khom1/

（圖源 IG：bbillkin）

2.พยัญชนะสนธิ เป็นการกลมกลืนเสียงระหว่างพยัญชนะกับพยัญชนะ ซึ่งไม่ค่อยมีใช้ในภาษาไทย เช่น
2.輔音順替是發生在輔音和輔音之間的發音融合，不太能在泰語中見到，比如：

รหสฺ + ฐาน = รโหฐาน（密室）
รหสฺ /ra4 hat2/+ ฐาน/thaan5/ = รโห ฐาน/ra4 thoo5 thaan5/

มนสฺ + ภาว = มโนภาว (มโนภาพ)（概念）
มนสฺ /ma4 nat4/+ ภาว/phao1/ = มโน ภาว (มโนภาพ)/ma4 noo4 phao1/

ทุสฺ + ชน = ทุรชน（惡棍）
ทุสฺ/thut4/ + ชน /chon1/= ทุรชน/thu4 ra4 chon1/

นิสฺ + ภย = นิรภัย（保險）
นิสฺ/nit4/ + ภย/phai/= นิรภัย/ni4 ra4 phai1/

3. นิคหิตสนธิ เป็นการเชื่อมคำที่ขึ้นต้นด้วยนิคหิต หรือพยางค์ท้ายของคำหน้าเป็นนิคหิต กับคำอื่นๆ เช่น
3. /ng、m/韻尾符號順替前一個詞是帶有/ng、m/韻尾符號的詞，和其他詞複合

สํ + อุทัย = สมุทัย（起源、禍根、）
สํ /sam5/+ อุทัย/？u2 thai1/= สมุทัย/sa2 mu2 thai1/

สํ + อาคม = สมาคม（協會）
สํ/sam5/ + อาคม/？aa1 khom1/ = สมาคม /sa2 maa1 khom1/

สํ + ขาร = สังขาร（生命與靈魂）
สํ/sang5/ + ขาร /khaan5/= สังขาร/sang5 khaan5/

สํ + คม = สังคม（社會）
สํ/sang5/ + คม/khom1/ = สังคม/sang5 khom1/

สํ/+ หาร = สังหาร（殺害）
สํ/sang5/ + หาร/haan5/ = สังหาร/sang5 haan5/

สํ + วร = สังวร（警戒）
สํ/sang5/ + วร/woon1/ = สัง วร/sang5 woon1/